Finanse gmin

W ujęciu podmiotowym, finanse samorządu terytorialnego w Polsce to finanse gmin, ich związków i organów je reprezentujących (a więc sejmików wojewódzkich i Krajowego Sejmiku Samorządu Terytorialnego). Wobec małego znaczenia związków gmin (większość ich działa tylko formalnie) oraz niewielkich środków, jakimi dysponują reprezentacje gmin – finanse samorządu terytorialnego w praktyce można sprowadzić do finansów gmin. Należy tu zaznaczyć, że chodzi zarówno o władze gminne, jako reprezentanta samorządu terytorialnego, jak i jednostki im podporządkowane, nawet jeśli te ostatnie posiadają znaczną niezależność.

Przedmiotowo – finanse gmin to przede wszystkim ich gospodarka budżetowa oraz cały kompleks zjawisk związanych z jej funkcjonowaniem, a więc: opracowywanie, uchwalanie i wykonywanie budżetu, ewidencja i sprawozdawczość, kontrola, dochody i wydatki budżetowe. Przedmiotem finansów gminnych jest także gospodarka finansowa innych jednostek działających na terenie gminy jako jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego (np. przedsiębiorstwa, spółki czy fundacje należące do samorządu terytorialnego lub w których ma on powyżej 50% udziałów).

Możliwe jest też jednak szersze podejście do zakresu finansów lokalnych, które nie byłoby identyczne z pojęciem finansów samorządu terytorialnego. W tym rozumieniu finanse lokalne obejmują gospodarkę finansową wszystkich publicznych zdecentralizowanych podmiotów, działających na terenie gminy, a więc np. spółdzielni, banków spółdzielczych, stowarzyszeń itp. W takim ujęciu finanse samorządu terytorialnego stanowią trzon (ale nie całość) finansów lokalnych. Dla jasności wykładu i jednolitości rozważań przyjmujemy jednak, że finanse lokalne sprowadzają się do finansów samorządu terytorialnego.