W gospodarce rynkowej rozmiary emisji pieniądza regulowane są dwojako. Emisja pieniądza gotówkowego należy do centralnego banku państwa, który jest przede wszystkim bankiem emisyjnym. Podobnie jest również w USA, mimo że na system centralnego banku państwa (System Rezerw Federalnych) składa się tam kilkanaście banków. Na reguły dotyczące emisji znaków pieniężnych wskazywaliśmy już wcześniej.
Regulacji obiegu pieniężnego służą również rozliczenia pieniężne. Po 1989 r. zniesiono obowiązek dokonywania bezgotówkowych rozliczeń pieniężnych. Formę rozliczeń pieniężnych ustalają strony w drodze umowy. Za pośrednictwem banków są przeprowadzane rozliczenia pieniężne między osobami prawnymi oraz między tymi osobami i innymi podmiotami, jeżeli przynajmniej jedna ze stron rozliczenia posiada rachunek bankowy {zarządzenie Prezesa NBP z dnia 11 sierpnia 1989 r. w sprawie form i trybu przeprowadzania za pośrednictwem banków rozliczeń pieniężnych między osobami prawnymi oraz między tymi osobami i innymi podmiotami, M.P. Nr 27, poz. 219 i Nr 38, poz. 302, z 1991 r. Nr 25, poz. 174).
Rozliczenia gotówkowe przeprowadza się w formie czeku gotówkowego lub w formie wpłaty gotówki na rachunek wierzyciela. Natomiast rozliczenie bezgotówkowe przeprowadza się w jednej z następujących form: polecenie przelewu, czek rozrachunkowy, akredytywa, rozliczenia planowe i okresowe rozliczenie saldami.
Regulacja rozliczenia kreacji pieniądza bezgotówkowego przebiega w różny sposób. Centralny bank państwa reguluje emisję pieniądza kredytowego, ustalając dla banków komercyjnych obowiązkowe rezerwy płynności banku. Ponadto stosuje się inne instrumenty interwencji, jak skup i sprzedaż walut obcych oraz dewiz, emisję papierów wartościowych i obrót nimi, ustalanie dolnej i górnej granicy oprocentowania kredytów bankowych itd.
W Polsce w latach 1990-1991 obowiązywała zasada sporządzania przez NBP założeń polityki pieniężnej, określającej w szczególności kształtowanie podaży pieniądza, stopy oprocentowania kredytów i wkładów, kursów walutowych i polityki walutowej oraz kredytowej. Założenia te podlegałły uchwaleniu przez Sejm, równolegle z założeniami polityki gospodarczo-społecznej.
Leave a reply