W takich okolicznościach trudno jest nie uznać, że o treści stosunków prawnych dotyczących czynności bankowych decydują głównie przepisy prawa finansowego.
W nauce prawa krajów socjalistycznych problematyka prawna dotycząca czynności bankowych objęta była przede wszystkim zakresem prawa finansowego, w mniejszym zaś stopniu prawa cywilnego lub tzw. prawa obrotu uspołecznionego. Uważano bowiem, że tak właśnie kształtują się proporcje elementów prawno-fi- nansowych i cywilno-prawnych tych stosunków. Niekiedy układ ten uzależniano od właściwości klienta bankowego, np. inaczej w odniesieniu do podmiotów niepaństwowych. Z założeń gospodarki socjalistycznej wynikała przecież potrzeba planowego gromadzenia określonych środków i dóbr, a następnie ich podziału według zasad polityki społecznej i gospodarczej, nie zaś według woli jednostek, w tym potencjalnych klientów banku.
Zmiana typu gospodarki nakazuje rewizję spojrzenia na kwalifikowanie unormowań dotyczących czynności bankowych. W gospodarce rynkowej wolność gospodarcza dotyczy swobody w zakresie podejmowania decyzji o otwieraniu rachunku bankowego i wyboru banku, a także wyboru formy rozliczeń pieniężnych, w tym rozliczeń bezgotówkowych jest ona wreszcie aktualna w odniesieniu do zaciągania pożyczek i kredytów oraz do gromadzenia w bankach oszczędności pieniężnych lub dokonywania lokat. Są to czynności realizowane na podstawie umów, jednakże zakres swobody kontraktowania nie jest pozbawiony elementów interwencji państwowej, wynikającej z powinności państwa wobec ochrony rynku pieniężnego i kapitałowego. O zakresie tej interwencji decydują przepisy prawne, które ze względu na ich treść należy kwalifikować do prawa finansowego.
Proporcje elementów cywilno-prawnych i prawno-finansowych w normowaniu czynności bankowych kształtują się odmiennie w warunkach gospodarki sterowanej dyrektywnie. Przeważają zdecydowanie elementy cywilno-prawne, co uzasadnia zajmowanie się problematyką czynności bankowych głównie w wykładzie prawa cywilnego lub prawa handlowego. Nie przeczy to jednak możliwości, a nawet potrzebie zajmowania się niektórymi aspektami tych czynności w wykładzie prawa finansowego, które nie może pozostawić tych zagadnień poza swoimi ramami ze względu na prawno-finansowy charakter interwencji państwa na rynku pieniężnym i kapitałowym. W takim znaczeniu odnosimy się do tych zagadnień poniżej.
Leave a reply