Po pierwsze, przedsiębiorstwa przechodziły wreszcie na rozrachunek gospo-darczy. Budżet państwa przestał przejmować nadwyżki środków obrotowych i finansować ich niedobory, a przedsiębiorstwa mogły korzystać z kredytów bankowych, które nie miały co prawda charakteru towaru sprzedawanego na wolnym rynku, lecz były udzielane według reguł ustalanych przez banki państwowe. Przyczyniło się to do pojawienia się elementów samofinansowania przedsiębiorstw.
Po drugie, przedsiębiorstwa podlegające obowiązkowemu zgrupowaniu w zjednoczeniach prowadziły swą gospodarkę finansową nie tylko na szczeblu przed-siębiorstwa, lecz również na szczeblu zjednoczenia. Powodowało to poszerzenie płaszczyzny rozliczeń i redystrybucji finansowej, która przeniosła się ze szczebla centralnego na szczebel tzw. ogniw pośrednich zarządzania (zjednoczeń, kombinatów, potem także tzw. WOG, czyli wielkich organziacji gospodarczych). Pojawiły się zatem nie tylko fundusze własne przedsiębiorstw, lecz również wspólne fundusze na szczeblu zjednoczenia. Prawodawca wyposażył zjednoczenia w uprawnienia władcze do indywidualizowania obowiązków i uprawnień finansowych przedsiębiorstw. Zmieniło to formy oddziaływania państwa na przedsiębiorstwa, ponieważ odpowiedzialnymi za wyniki działalności przedsiębiorstw uczyniono pośrednie ogniwa zarządzania. Ten sam mechanizm rozwiązań zastosowano w spółdzielczości, gdzie rolę ogniw pośrednich podjęły związki spółdzielni.
Ten stan rzeczy miał miejsce w Polsce do 1980 r. Okazał się zresztą być systemowo mało efektywnym gospodarczo i społecznie. Po sierpniu 1980r. poddano go gruntownej krytyce i pod koniec 1981 r. rozpoczęto proces reform gospodarczych, które miały polegać na całkowitym odejściu od systemu nakazowo-rozdziel- czego i przejściu do pełnej decentralizacji w gospodarce, łącznie z elementami rynku.
Leave a reply