Regulowanie rozmiarów zysku

Regulowanie rozmiarów zysku odbywa się poprzez jego obciążenie płat-nościami o charakterze publiczno-prawnym. Powszechny charakter ma opodatkowanie dochodu. Jak wskazywano na to wcześniej w Polsce podatek dochodowy pobierany jest według odrębnych aktów prawnych (lecz na podstawie bardzo zbliżonych konstrukcji prawnych dotyczących osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej oraz osób fizycznych). Większość przedsiębiorstw państwowych obciążona jest wpłatami z tytuły dywidendy, natomiast jednoosobowe spółki Skarbu Pańtswa płacą z zysku odsetki od kapitału. Inne podmioty gospodarcze nie są objęte obowiązkiem obciążania zysku innymi płatnościami niż podatek dochodowy. Nie oznacza to, że prawodawca nie ingeruje w podział zysku netto.

W przedsiębiorstwach państwowych, po zapłaceniu podatku dochodowego i dywidendy oraz składki na Fundusz Pracy, podział zysku jest w zasadzie dowolny. Należy on do kompetencji samorządu pracowniczego przedsiębiorstwa. Okoliczność ta sprawia, iż w przedsiębiorstwach państwowych istnieją stałe tendencje konsumpcyjne. Załoga dąży bowiem do powiększenia swych korzyści materialnych różnymi sposobami, m.in. poprzez przeznaczenie części zysku na nagrody i premie (tzw. fundusz załogi), bądź też na uzupełnienie funduszy socjalnych i mieszkaniowego. Zapędy te powstrzymywał częściowo mechanizm podatku od wzrostu wynagrodzeń (obecnie nie obowiązuje), a także bank, w którym przedsiębiorstwo stara się uzyskać kredyt bankowy.

Organy uprawnione do podziału zysku przedsiębiorstwa państwowego nie mogą jednak zapomnieć o obowiązku przyznania dyrektorowi przedsiębiorstwa, jego zastępcy, głównemu księgowemu oraz innym osobom zatrudnionym na stanowiskach równorzędnych prowizji z zysku przedsiębiorstwa (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 października 1991 r. w sprawie zasad przyznawania prowizji od zysku przedsiębiorstwa państwowego, Dz.U. Nr 112, poz. 482 zm.: