Na kontrolę końcową składa się system działań analitycznych, badawczych i porównawczych prowadzonych po zakończeniu realizacji określonych zadań, mających na celu przygotowanie informacji o efektach podjętych przez przedsiębiorstwo działań na potrzeby przyszłych decyzji planistycznych i organizacyjnych [Gliński, Kuc, 1990, s. 157]. Kontrola końcowa pozwala zarządzającym upewnić się, czy zachowany jest porządek organizacyjny i jaka jest sprawność procesów operacyjnych, pozwalających na realizację zaplanowanych celów i wyników przez eliminację stwierdzonych w poprzednim okresie planistycznym nieprawidłowości oraz uchybień. Przykładowo, w MEBLEX-ie kontrola końcowa stosowana jest do oceny globalnych wyników ekonomicznych przedsiębiorstwa po opracowaniu i zatwierdzeniu rocznych sprawozdań finansowych (bilansu, rachunku wyników i sprawozdania z przepływów pieniężnych). Służy także jako podstawa nagradzania pracowników za wykonanie normy.
Informacje otrzymywane na potrzeby kontroli końcowej są na ogół mało aktualne i wiarygodne, dlatego też może być ona skuteczna w analizie wykonania zadań o krótkich cyklach realizacji.
Kolejnym kryterium podziału zadań kontrolnych jest ich zakres. Wyodrębnia się wtedy kontrolę pełną (kompleksową) i wycinkową (problemową). Kontrola pełna (kompleksowa) obejmuje ocenę całokształtu działalności organizacji w określonym czasie, najczęściej w ciągu roku. Umożliwia ona, mimo jej pracochłonności, pełne oraz prawidłowe badanie wyników funkcjonowania przedsiębiorstwa, od oceny zadań operacyjnych, marketingowych, kształtowania się otoczenia konkurencyjnego do spraw finansowych. W MEB- LEX-ie kontrola pełna występuje w czasie badania operacji gospodarczo-finansowych przedsiębiorstwa opartego na wszystkich odpowiadających tym operacjom dokumentach i zapisach księgowych (np. ocena bilansu firmy oraz rachunku zysków i strat).
Leave a reply