Zjawisko konsolidacji

Wprawdzie istotą pożyczki publicznej jest jej dobrowolność i zwrotność, to dla ratowania równowagi gospodarczej niektóre państwa decydowały się w przeszłości na wprowadzanie świadczeń przymusowych, które miały być z czasem zwracane. Nie są to podatki lecz mutacje klasycznej pożyczki publicznej.

Czasami kilka wcześniejszych pożyczek łączy się w nową. Zjawisko takie nazywa się konsolidacją, a nową pożyczkę – pożyczką skonsolidowaną. Jeśli zmienia się dotychczasowe zasady spłaty pożyczek, albo w związku z ich konsolidacją, albo z innych powodów, wówczas mówimy o konwersji pożyczki, a pożyczkę na zmienionych zasadach nazywamy skonwertowaną.

Doświadczenia krajów zachodnich wskazują, że nie zawsze subskrybcja pożyczki publicznej kończy się sukcesem. Dlatego, aby zwiększyć jego prawdopo-dobieństwo państwo ucieka się do nadzwyczajnyych sposobów lub środków zachęty do nabywania emitowanych papierów wartościowych. Jednym ze sposobów jest tu wykorzystanie skłonności do hazardu wśród społeczeństwa, wprowadzając loteryjny wykup rat pożyczek na premiowanych zasadach. Taka pożyczka nazywa się loteryjną. Państwo może też zachęcać pożyczkodawców specjalnymi przywilejami i gwarancjami, np. możliwość korzystnej spłaty podatków papierami pożyczki lub gwarantując jej spłatę określonymi dochodami państwowymi (np. wpływami z ceł). W takiej sytuacji mamy do czynienia z pożyczką dodatkowo gwarantowaną. Zupełnie wyjątkowo zdarzają się w praktyce sytuacje, że państwo odmawia spłaty zaciągniętej pożyczki publicznej. Takie zjawisko nazywa się repudiacją pożyczki. Jej skutkiem jest z reguły utrata zaufania do państwa, jako wiarygodnego partnera.