Jak podkreśliliśmy w p. 1. w ujęciu klasycznym pożyczka publiczna jest zwrotnym, umownym, dobrowolnym i odpłatnym dochodem państwa podczas gdy podatek jest świadczeniem bezzwrotnym, jednostronnym, przymusowym i nieod-płatnym. W tym sensie podatek jest kategorią zupełnie różną niż pożyczka publiczna, a nawet jej przeciwstawną.
Podkreślić należy także odmienność skutków ekonomicznych pożyczki pub-licznej i podatku. Podatek powoduje bowiem natychmiastowe zubożenie podatnika przynosząc państwu natychmiastową korzyść, podczas gdy pożyczka nie zubaża pożyczkodawcy, gdyż państwo zobowiązuje się do świadczenia wzajemnego w postaci spłaty, wraz z odsetkami. Opodatkowanie jest więc niejako pozbawieniem oszczędności podatnika, zaś pożyczka publiczna jest formą oszczędzania. Pożyczka, będąc wpływem czasowym do budżetu powoduje konieczność zwrotu jej ciężaru w przyszłości przez podatników, stąd teza o pożyczce jako sposobie przerzucania danin publicznych na przyszłe pokolenia (zob. J. M. Gaudemet, Finanse publiczne, Warszawa 1990, s. 337-338). Przedstawione poglądy nazywane są klasyczną teorią przeciwstawiającą pożyczkę podatkowi.
Z takim punktem widzenia nie zgadzają się niektórzy nowocześni finansiści, kładąc nacisk na podobieństwa między podatkiem a pożyczką publiczną. Poglądy te noszą nazwę nowoczesnej teorii asymilacji pożyczki i podatku.
Ich zwolennicy podkreślają, że z prawnego punktu widzenia nie ma rzeczywistej różnicy między dobrowolnością i umownością pożyczki a przymusowym i jednostronnym charakterem podatków.
Leave a reply