Oddziaływanie na majątek podmiotów gospodarczych

Oddziaływanie na majątek podmiotów gospodarczych przy użyciu konstrukcji funduszy celowych i konstrukcji zbliżonych. Składniki majątkowe wydzielone organizacyjnie do prowadzenia działalności gospodarczej podlegają ewidencji księgowej. Ujmuje się w niej rodzaje środków oraz ich wartości brutto i netto (po umorzeniu), a także aktualizowane wyceny. Wymóg prowadzenia takiej ewidencji odnosi się nie tylko do podmiotów objętych przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Dotyczy on także podmiotów gospodarczych objętych obowiązkiem prowadzenia rachunkowości na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 stycznia 1991 r.

Organ tworzący podmiot gospodarczy lub osoby zamierzające prowadzić działalność gospodarczą wydzielają pewną część swoich środków rzeczowych i pieniężnych, dokonując tzw. pierwszego wyposażenia majątkowego, bądź też wnoszą tzw. kapitał zakładowy tworzonego podmiotu gospodarczego. Ustawodawca reguluje te procesy ustanawiając pewne rodzaje obowiązków i uprawnień. Jest to jedna z metod oddziaływania państwa na majątek podmiotów gospodarczych. W tym celu używa się nie tylko urządzeń księgowych, lecz także konstrukcji funduszy celowych.

Tworząc przedsiębiorstwa państwowe na podstawie ustawy z dnia 25 września 1981 r. (tekst jedn. Dz. U. z 1991 r. Nr 18, poz. 80 zm.: Nr 75, poz¦ 329, Nr 101, poz. 444, Nr 107, poz. 464 z 1993 r. Nr 18, poz. 82 i Nr 60, poz. 280 z 1994r. Nr 1, poz. 3)organ założycielski wyposaża przedsiębiorstwo w środki niezbędne do prowadzenia działalności określonej w akcie prawnym o jego utworzeniu. Mamy wówczas do czynienia z wydzieleniem przedsiębiorstwu części mienia ogólnonarodowego. Wartość ta stanowi tzw. fundusz założycielski. Jego wielkość podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych. Reżim prawny dotyczy funduszu założycielskiego przedsiębiorstw państwowych, który ustalają przepisy ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (tekst jedn. Dz. U. z 1992 r. Nr 6, poz¦ 27, zm.: z 1993 r. Nr 18, poz. 82).

Fundusz założycielski zwiększają przekazane z budżetu państwa dotacje na finansowanie rozwoju przedsiębiorstwa oraz pozostawiona w przedsiębiorstwie dywidenda obligatoryjna (patrz szerzej pkt 1.4.),a także inne środki przekazane przez organ założycielski lub przez Skarb Państwa przedsiębiorstwu. Fundusz założycielski zwiększa się lub zmniejsza o kwotę zmian wartości majątku przedsiębiorstwa, będącej skutkiem aktualizacji wyceny środków trwałych. Kwotę tę ustala się zachowując wzajemne proporcje funduszu założycielskiego i funduszu przedsiębiorstwa, jakie ukształtowały się na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego rok, w którym dokonano aktualizacji wyceny środków trwałych.

Fundusz przedsiębiorstwa odzwierciedla wartość majątku przedsiębiorstwa po odliczeniu funduszu założycielskiego. Podlega on również zwiększeniom i zmniejszeniom. Zwiększają go m.in. zysk pozostający w dyspozycji przedsiębiorstwa, amortyzacja majątku trwałego, kwoty zwiększające wartość majątku na skutek aktualizacji wyceny środków trwałych. Natomiast zmniejszają go m.in. straty bilansowe, umorzenia majątku trwałego, kwoty zmniejszenia wartości majątku na skutek aktualizacji wyceny środków trwałych, kwoty niezapłaconej z zysku dywidendy oraz inne zmniejszenia, spowodowane realizacją orzeczeń sądowych lub decyzji administracyjnych.