Gromadzenie oszczędności pieniężnych

Państwo nie tylko zachęca do gromadzenia oszczędności w bankach (np. poprzez oprocentowanie i inne korzystne warunki), lecz niekiedy wręcz zmusza ekonomicznie lub prawnie do takich zachowań. Przypadki przumusu prawnego występują zwłaszcza w odniesieniu do obowiązkowych pożyczek państwowych, które są jedną z form tzw. długu (kredytu) publicznego.

– wkłady lokacyjne,

– depozytowe bony oszczędnościowe,

– wkłady na rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych,

– wkłady systematycznego oszczędzania,

– wkłady terminowe,

– wkłady w postaci bonów rewaloryzacyjnych.

Gromadzenie oszczędności pieniężnych opiera się również na umowie z bankiem. Nie jest ona jednak określona przepisami prawa cywilnego, chociaż w nauce prawa cywilnego uważa się, że temu celowi może służyć konstrukcja umowy rachunkuu bankowego. Przepisy prawa bankowego posługują się pojęciem „umowy rachunku oszczędnościowego”, chociaż terminu tego nie definiują i nie określają konstrukcji takiej umowy lub rachunku. Warto dodać, iż przepisy zarządzenia Prezesa NBP o rachunkach bankowych przewidują możliwość otwierania i prowadzenia rachunku lokat terminowych, nie wymieniają natomiast wprost „rachunku oszczędnościowego”. Stan ten może przemawiać za słusznością stanowiska, iż mamy tutaj do czynienia przede wszystkim z umową rachunku bankowego. Przepisy prawa bankowego oraz oparte na nim akty wykonawcze oraz regulaminy bankowe mogą odpowiednio do potrzeb modyfikować ten stan, tworząc lex spe- cialis.

Prawo bankowe ustala przede wszystkim zasadę, że gromadzenie oszczędności pieniężnych osób fizycznych może mieć miejsce tylko w bankach. Czynności tej nie można powierzyć spółce prawa handlowego, wydając jej zezwolenie na wykonywanie niektórych czynności bankowych. Co więcej, podjęcie się takiej działalności przez podmiot nie będący bankiem jest uznane za przestępstwo, podlegające karze pozbawienia wolności do lat 3 lub ograniczenia wolności.