Kontrola zewnętrzna gospodarki finansowej gmin

Kontrola wykonywana przez społeczności lokalne nad działalnością finansową organów gmin-nych może być traktowana umownie, albo jako kontrola zewnętrzna (gdyż w tym sensie organy gminy kontrolowane są z zewnątrz), albo jako kontrola wewnętrzna, jeśli mówimy o kontrolowaniu gminy, jako jednostki samorządu terytorialnego). Na podkreślenie zasługuje tu jednak fakt, że społeczności lokalne dysponują poważnymi możliwościami wpływu na działalność finansową władz lokalnych, zarówno poprzez akty wyborcze, jak i poprzez możliwość odwołania tych władz w trakcie kadencji, w drodze referendum gminnego.

Kontrola zewnętrzna gospodarki finansowej gmin zawsze wzbudza wiele emocji. Zdaniem wielu działaczy samorządowych jest ona zbędna w systemie demokracji lokalnej, gdy władze gminne zależą od wyborców i przed nimi odpo-wiadają. Jest to jednak stanowisko nie do przyjęcia, chodzi bowiem o gospodarkę groszem publicznym, pochodzącym zresztą nie tylko od podmiotów z terenu gminy, a sposób jej prowadzenia może mieć bezpośredni wpływ na kondycję całości finansów publicznych w państwie. Poza tym kontrola finansowa wymaga niezbędnej aktywności i wnikliwości, której z oczywistych względów nie posiadają społeczności lokalne. Dlatego właśnie wszystkie kraje realizujące mmodel samorządu terytorialnego stosują różne formy zewnętrznej kontroli lokalnej gospodarki finansowej.

Od 1 stycznia 1993 r. kontrola zewnętrzna gospodarki finansowej gmin wykonywana jest głównie przez regionalne izby obrachunkowe. Zasady ich fun-kcjonowania zostaną omówione poniżej.