PRODUKCJA I ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ

Co obejmuje i jaką rolę spełnia zarządzanie produkcją w przedsiębiorstwie przemysłowym? Czy potrzebne jest wyodrębnianie tego nurtu w teorii organizacji i zarządzania, zwłaszcza że od dawna funkcjonują takie pojęcia, jak: naukowa organizacja pracy, organizacja produkcji, sterowanie produkcją, zarządzanie przedsiębiorstwem? Można by w tej sprawie toczyć spór, co zresztą czynią niektórzy autorzy prac o aspiracjach metodologicznych. Pozostawmy im jednak rozstrzygnięcie tych teoretycznych kwestii, a sami przypatrzmy się, jak rosło w praktyce znaczenie naukowego rozwiązywania problemów związanych z realizacją funkcji produkcji. Początkowo koncentrowano się na warsztacie wytwórczym, później na fabryce. Dzisiaj przedmiotem zainteresowania jest całe przedsiębiorstwo przemysłowe. Część fabryczna, produkująca dobra, rozpatrywana jest tylko jako jeden z elementów działalności gospodarczej, obejmującej usługi, handel, pośrednictwo, przystosowanie wyrobów do określonego rynku itp.

Zacznijmy od prześledzenia głównych faz rozwoju przemysłu i metod produkcji. Wszystkie etapy w rozwoju produkcji przemysłowej były uwarunkowane zmianami zachodzącymi w triadzie: energia – materiały – środki transportu. Do końca XVIII wieku składowe te były rozwinięte słabo. Dopiero pojawienie się maszyny parowej pociągnęło za sobą zasadnicze, jakościowo nowe przekształcenia w tej strukturze: manufaktura stała się fabryką. Oznaczało to powstanie zakładu nowego typu, łączącego pracę człowieka z maszyną poruszaną energią przez człowieka wytworzoną i przez niego sterowaną. Napęd parowy stworzył możliwości budowy maszyn produkcyjnych o złożonej konstrukcji, a w dalszej kolejności – zespołów maszyn.