Gospodarka budżetowa

Gminy prowadzą swoją gospodarkę budżetową w formach identycznych, jak jednostki państwowe. W gminach mogą więc być tworzone: jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze i środki specjalne. Zasady ich tworzenia i funkcjonowania reguluje Minister Finansów w drodze rozporządzenia. Istota tych jednostek oraz ogólne zasady ich tworzenia i funkcjonowania omówione są w części II, rozdz. 5.2.

Tak więc nie tylko same formy organizacyjne, ale także zasady ich stosowania i funkcjonowania w gminach są bardzo zbliżone do zasad obowiązujących dla budżetu państwa. Różnice wynikają głównie z wyodrębnienia budżetów gmin z budżetu państwa, a tym samym z wykonywania określo-nych funkcji organów centralnych w budżecie państwa odpowiednio przez organy gminne w budżetach gmin. I tak o wyborze formy organizacyjnej prowadzenia gospodarki budżetowej (rozu-mianej szeroko)decyduje rada gminy. Zarząd gminy może wprowadzać odmienne od przewidywa-nych rozporządzeniem Ministra Finansów zasady planowania i rozliczania środków obrotowych w zakładach budżetowych, gospodarstwach pomocniczych i środkach specjalnych gminy. Sposób dotowania jednostek gminnych określa rada gminy co powoduje, że do gmin nie ma zastosowania ograniczenie, wprowadzone stosownymi rozporządzeniami Ministra Finansów, o jednorazowym wyposażeniu zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych i środków specjalnych w środki obrotowe.

Wprawdzie ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym stanowi, że „W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, w tym przedsiębiorstwa…”, a ustawa z 5 stycznia 1991 r. – Prawo budżetowe przyznaje radzie gminy prawo powoływania i likwidowania jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych i środków specjalnych, to jednocześnie przepisy tegoż Prawa budżetowego wprowadzają w art. 16, ust. 7 poważne ograniczenie w zakresie kształtowania struktury organizacyjnej jednostek gminnych, stanowiąc, że likwidacja jednostki gospodarczej, będącej osobą prawną w celu utworzenia jednostki działającej na zasadach gospodarki pozabudżetowej może nastąpić tylko za zgodą wojewody.