Nadzór bankowy

Jest on jedną z form interwencjonizmu państwowego w zakresie funkcjonowania rynku pieniężnego i kapitałowego. Dotyczy jednakże tylko organizacji i funkcjonowania banków, nie zaś innych instytucji rynku pieniężno-kapitałowego, które są nadzorowane odrębnie (np. nadzór nad giełdami pieniężnymi). Nadzór bankowy jest wyodrębnioną formą interwencjonizmu państwowego w gospodarce rynkowej.

W warunkach gospodarki sterowanej dyrektywnie, formalnie pojęcia nadzoru bankowego nie wyodrębnia się. Banki są bowiem tworzone i kierowane przez państwo w inny sposób. Nadzór jest zawsze instytucją, która dotyczy podmiotu samodzielnego, nie zaś podporządkowanego, którym kieruje organ nadrzędny.

Instytucja nadzoru bankowego została w Polsce unormowana po raz pierwszy w przepisach prawa bankowego w 1928 r. Ponownie zaś pojawiła się dopiero w prawie bankowym i ustawie o NBP w 1989 r. W okresie międzywojennym sprawowanie nadzoru nad działalnością banków powierzono Ministrowi Skarbu. W innych krajach nadzór nad bankami należy do różnych organów.

1)kantor walutowy, który wydaje koncesje oraz nadzoruje i rewiduje banki narodowe, 2) nadintendent stanowy, który pełni analogiczne funkcje wobec banków stanowych, 3) federalna korporacja ubezpieczenia wkładów, 4) System Rezerwy Federalnej (amerykański system banków centralnych), który sprawuje władzę nad bankami członkowskimi.

Niezwykle skomplikowany jest system nadzoru bankowego i giełdowego we Francji. Obejmuje on kilka organów, w tym: Narodową Radę Kredytową, Komisje Kontroli Banków, komisarzy rządowych, Komitet Giełd Papierów Wartościowych, a także Bank Francji.

W Niemczech do sprawowania nadzoru nad instytucjami kredytowymi powołano odrębny urząd nadzoru, który wykonuje swe zadania we współpracy z Bankiem Niemiec. W Belgii nadzór bankowy i giełdowy sprawuje komisja bankowa, będąca również organem rządu. W innych krajach sprawowanie nadzoru bankowego powierza się w zasadzie centralnemu bankowi państwa. Rozwiązanie takie przyjęto także w polskim prawie bankowym z 1989 r. Nadzorowi bankowemu podlega działalność wszystkich banków, oddziałów i przedstawicielstw zagranicznych banków. O podjęcie czynności lub środków nadzorczych może wystąpić do Przesa NBP Minister Finansów.