Funkcja pieniądza – ciąg dalszy

Znajomość tej problematyki jest jednak niezbędna w nowoczesnym wykształceniu prawniczym. Dlatego też te problemy są wyjaśniane w ramach wykładów specjalizacyjnych. Po przystąpieniu Polski do EWG problematyka ta stanie się z pewnością obiektem wykładu kursowego (z podstawowej literatury przedmiotu patrz zwłaszcza: K. Zabielski, Wielobiegunowy świat finansów międzynarodowych. Warszawa 1991 E. Chrabonszczewska, Europejski system walutowy. Warszawa 1992).

W każdym społeczeństwie proces ekonomiczny obejmuje cztery zasadnicze elementy (produkcję, podział, wymianę i spożycie), tworzące jedną całość. Pieniądz jest produktem wymiany towarów i jako taki działa wyłącznie w sferze cyrkulacji, obsługując podział i wymianę. W procesach produkcji i spożycia pieniądz bezpośrednio nie występuje, chociaż zjawiska pieniężne wywołują wpływ na produkcję i na konsumpcję. Finanse jako zjawiska pieniężne, również występują tylko w sferze cyrkulacji i obejmują stosunki ekonomiczne powstające przy podziale i wymianie. W rezultacie relacje między pieniądzem a finansami układają się w ten sposób, że finanse sa szczególną, pieniężną formą podziału i wymiany wartości materialnych.

Funkcjonowanie finansów wyraża się we względnie samodzielnym ruchu pieniądza w stosunku do ruchu wartości materialnych. Nie każdy z tych ruchów należy jednak do finansów, np. ruchy pieniądza związane z aktami kupna-sprzeda- ży towarów lub siły roboczej. Stąd też wynika wniosek, że pieniądz występujący w roli miernika wartości i środka cyrkulacji jest instytucją finansów prywatnych i odpowiednio przedmiotem unormowań ze strony prawa prywatnego. Natomiast pieniądz występujący w pozostałych swych rolach (tj. środka akumulacji, środka płatniczego, i pieniądza światowego) oraz dotyczących gospodarki publicznej (państwa i innych związków) jest instytucją finansów publicznych i odpowiednio przedmiotem unormowań ze strony prawa publicznego. Jednym z jego działów jest prawo finansowe. W sumie zatem część problematyki pieniądza stanowi przedmiot finansów publicznych i prawa finansowego.