Istota nadzoru i kontroli gospodarki finansowej gmin

Rodzaje i zasady nadzoru nad gospodarką finansową gmin. Formy pośrednie między nadzorem i kontrolą. Kontrola wewnętrzna i zewnętrzna. Regionalne izby obrachunkowe.

Pojęcia kontroli i nadzoru pochodzą z nauk o organizacji i zarządzaniu. Kontrolą nazywamy czynności (funkcje) organu, polegające na porównywaniu stanu faktycznego z tzw. wyznaczeniami, tj. stanem pożądanym. Z reguły kontrola ogranicza się do sprawdzenia istniejącego stanu oraz przekazania stosownych wyników, wraz z wypływającymi stąd wnioskami organowi wyższego stopnia. Czasami organy kontroli mają prawo wydawać zalecenia jednostce kontrolowanej.

Nadzór natomiast polega na możliwości bezpośredniego oddziaływania na jednostkę nadzorowaną, w granicach i przy zastosowaniu środków przewidzianych prawem. Oznacza to, że organ nadzoru nie może wyręczać w dowolny sposób jednostki nadzorowanej (w tej ostatniej sytuacji mielibyśmy do czynienia z kierow-nictwem). Pojęcie nadzoru mieści więc w sobie kontrolę oraz dodatkowe uprawnienia władcze organu nadzoru, w ramach określonych przepisami prawa.

Jeżeli przedmiotem nadzoru lub kontroli jest działalność (gospodarka) finan-sowa określonej jednostki, wówczas mówimy o nadzorze finansowym i kontroli finansowej.

Zarówno nadzór finansowy, jak i kontrola finansowa służą racjonalizacji gospodarki finansowej organów kontrolowanych (nadzorowanych), poprzez do-prowadzanie do zgodności ich działań z wyznaczeniami. Pomimo jednak, że ogólny cel nadzoru i kontroli finansowej są podobne, to kontrola spełnia niejako służebną rolę wobec nadzoru. Środki nadzoru mogą być bowiem uruchamiane dopiero po dokonaniu kontroli. Ta ostatnia natomiast, nie będąc formą władczej ingerencji w działalność organu kontrolowanego, ma przeważnie szerszy zakres podmiotowy i przedmiotowy niż nadzór. Potwierdzają to przepisy ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym, sprowadzając nadzór nad gospodarką finansową gminy do nadzoru nad działalnością finansową jej organów, związków gmin i porozumień komunalnych. Kontrola finansowa gmin dotyczy zaś ponadto także gospodarki finansowej jednostek gminnych posiadających odrębną osobowość prawną i majątkową (np. przedsiębiorstwa komunalne), a także innych jednostek, które otrzymują dotacje z budżetu gminy – w zakresie sposobu ich wykorzystania. Szerszy zakres kontroli finansowej (w porównaniu z nadzorem) wiąże się także z większą różnorodnością kryteriów jej sprawowania.

Leave a Reply