Aktywne (czynne) czynności bankowe polegają na wydatkowaniu przez bank środków pieniężnych na rzecz klientów banku. Wydatkowanie ma charakter zwrotny. Jego podstawową postacią jest udzielanie pożyczek i kredytów bankowych. Czynności te są równocześnie kreacją pieniądza bankowego. Inną formą tej kreacji jest także emisja papierów wartościowych przez banki.
Read more
Z drugiej jednak strony trzeba pamiętać o tym, że szczegółowa lub nadmierna normatywizacja gospodarki finansowej państwowego podmiotu gospodarczego ogranicza jego samodzielność finansową i może być przyczyną braku efektywności działania. Nie bez znaczenia jest także argument, że takie ograniczenie powoduje pogorszenie sytuacji tego podmiotu w porównaniu do innych uczestników rynku.
Read more
Emisja pieniądza polega na kierowaniu znaków pieniężnych do obiegu państwowego. Szerszym pojęciem jest kreacja pieniądza, ponieważ odnosi się to także do tworzenia pieniądza bezgotówkowego (żyrowego, bankowego). Mechanizm kreacji pieniądza jest więc różny dla poszczególnych rodzajów pieniądza. To, co jest jednak wspólne, dotyczy panowania nad wielkością pieniądza znajdującego się w obiegu. Jest ono możliwe poprzez planowanie i regulowanie obiegu pieniężnego. Zagadnienia te są różnie rozwiązywane w gospodarce sterowanej dyrektywnie i w gospodarce rynkowej.
Read more
W art. 10 ustawy o opłacie skarbowej określone zostały wielkości stanowiące podstawę obliczania opłaty skarbowej. Przykładowo można wskazać, że podstawę tę w stosunku do umów cywilnoprawnych stanowi:
przy umowie sprzedaży rzeczy ruchomych nabywanych do przerobu lub odprzedaży – cena sprzedaży, a w pozostałych wypadkach – wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego,
Read more
W traktacie powołującym EWG wyrażony jest również stosunek Wspólnoty do przedsiębiorstw publicznych. Dotyczą one zwłaszcza ustalenia zasady (art. 90 ust. 1), że członkowie Wspólnoty są zobowiązani do tego, aby w odniesieniu do przedsiębiorstw o charakterze publicznym oraz do przedsiębiorstw, które otrzymują od państwa prawa specjalne lub wyłączne (monopole), nie wydawać ani utrzymywać unormowań prawnych sprzecznych z zasadami traktatu dotyczącymi swobody gospodarczej w ramach Wspólnoty. Zasada ta doznaje jednak pewnych wyjątków.
Read more
Pożyczki publiczne można podzielić na zagraniczne (zewnętrzne) i wewnętrzne. Pożyczki zagraniczne są szczególnie kuszącą i często stosowaną formą powiększania bogactwa narodowego i stymulacji gospodarki. W momencie ich zaciągania oznaczają one dopływ kapitału i walut z zagranicy, pozwalają na obniżenie w kraju pożyczkobiorcy stopy procentowej, poprawiają bilans płatniczy pożyczkobiorcy pożyczka może też stać się podstawą ekspansji krótkoterminowego kredytu wewnętrznego (zob. R. Rybarski, Nauka skarbowości, Warszawa 1935, s. 357-358).
Read more
Traktat z Maastricht wprowadził nowy organ Wspólnoty w postaci Trybunału Rewidentów Księgowych. Powierzono mu sprawowanie fachowej kontroli rachunków dochodów i wydatków Wspólnoty oraz jej organów. Trybunał jest
obowiązany składać Parlamentowi i Radzie potwierdzenie wiarygodności, zgod-ności z prawem i prawidłowości operacji finansowych Wspólnoty.
Read more
Bardzo szczegółowo jest unormowana gospodarka finansowa szkól wyższych (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 7 sierpnia 1991 r. w sprawie zadań gospodarki finansowej uczelni, Dz. U. Nr 84, poz. 380).Przepisy prawne określają bowiem źródła i sposoby finansowania działalności dydaktycznej, badawczej, pomocy materialnej na rzecz studentów, gospodarczej, wynagrodzeń, współpracy z zagranicą. Ma tutaj miejsce także zasada funduszowania części środków oraz odrębny reżim prawny korzystania z dotacji budżetowych. Część funduszy ma charakter obligatoryjny (fundusze: zasadniczy, nagród, socjalny, mieszkaniowy, pomocy), część zaś fakultatywny (fundusze: własny, stypendialny, wdrożeniowy).
Read more
Ustawy podatkowe określają sposób właściwy dla ustalenia i obliczenia wysokości podstawy opodatkowania w odniesieniu do danego podatku. Zakłada się, że obliczający (podatnik, płatnik lub organ podatkowy) dysponuje wiarygodnymi danymi, umożliwiającymi dokonanie obliczenia. Dane te bowiem wynikają najczęściej z zeznań podatkowych, deklaracji podatkowych itp. Niekiedy jednak z różnych względów danych takich nie można ustalić w sposób rzeczywisty. Niekiedy ustawodawca nie zakłada nawet takiego ustalenia, np. przychodu rzeczywistego z 1 ha gospodarstwa rolnego.
Read more
Ustawy podatkowe posługują się pojęciem organu podatkowego. Ustawa o zobowiązaniach podatkowych zalicza do nich urzędy i izby skarbowe, organy gminy, a także inne organy w zakresie określonym ustawami. Pod względem funkcjonalnym organami podatkowymi są podmioty prawne wyposażone przez prawo podatkowe w kompetencje do ustalania zobowiązań podatkowych oraz ich wysokości, a także organy sprawujące kontrolę instancyjną nad organami wymiarowymi. Trzeba także zastrzec, że używanie w tym względzie terminu „organ” jest pewną dowolnością, ponieważ pojęcie to ma przecież swoje znaczenie jurydyczne. Organy podatkowe są najczęściej organami finansowymi lub organami wykonującymi funkcje organów finansowych, rozumianychjako część administracji wyspecjalizowanej (np. inspektorzy kontroli skarbowej i dyrektorzy urzędów celnych).
Read more
Instytucja pieniądza jest kategorią historyczną. Pochodzenie pieniądza wiąże się z powstaniem tendencji do wypierania innych towarów pełniących funkcję ogólnego ekwiwalentu przez jeden ich rodzaj a mianowicie przez kruszce. O ile bowiem w roli pierwotnych, ogólnych ekwiwalentów występowały początkowo różnego rodzaju produkty (towary) miejscowego bogactwa oraz towary poszukiwane (obcego pochodzenia), o tyle z biegiem czasu towarem tym stały się kruszce (żelazo, miedź), w tym kruszce szlachetne (srebro, złoto). Te ostatnie stały się pieniądzem z chwilą, gdy przestały być zwykłym towarem, zaczęły natomiast pełnić funkcje ogólnego ekwiwalentu w sposób powszechny i trwały.
Read more
Ustawy podatkowe posługują się pojęciem organu podatkowego. Ustawa o zobowiązaniach podatkowych zalicza do nich urzędy i izby skarbowe, organy gminy, a także inne organy w zakresie określonym ustawami. Pod względem funkcjonalnym organami podatkowymi są podmioty prawne wyposażone przez prawo podatkowe w kompetencje do ustalania zobowiązań podatkowych oraz ich wysokości, a także organy sprawujące kontrolę instancyjną nad organami wymiarowymi. Trzeba także zastrzec, że używanie w tym względzie terminu „organ” jest pewną dowolnością, ponieważ pojęcie to ma przecież swoje znaczenie jurydyczne. Organy podatkowe są najczęściej organami finansowymi lub organami wykonującymi funkcje organów finansowych, rozumianychjako część administracji wyspecjalizowanej (np. inspektorzy kontroli skarbowej i dyrektorzy urzędów celnych).
Read more
Systemy pieniężne wiążą się z określonymi koncepcjami monetarnymi, powstającymi w teorii ekonomii i finansów od dawna (np. ilościowej teorii pieniądza, dochodowej teorii pieniądza). Poszczególne systemy pieniężne stanowione przez państwa, nawiązują do tych teorii wprost lub pośrednio, bądź też rezygnują z nich po okresie ich stosowania. Współcześnie na szczególną uwagę zasługują tzw. teorie pieniądza niezależnego, tj. pieniądza tworzonego w systemie pieniężnym oderwanym od złota. Podwalinami tych systemów stały się teorie nominalistyczne i bankowe teorie pieniądza.
Read more
W okresie międzywojennym pożyczki publiczne wykorzystywane były w Polsce w szerokim zakresie. Po wojnie, Polska Ludowa stosowała je sporadycznie: w 1946 r. zaciągnięto Premiową Pożyczkę Odbudowy Kraju, a w 1951 r. Narodową Pożyczkę Rozwoju Sił Polski. Ta pierwsza została w 1953 r. slconwertowana na obligacje drugiej. Obydwie pożyczki miały charakter długoterminowy – i jak same nazwy wskazują – służyły finansowaniu odbudowy i podstaw rozwoju gospodarczego kraju. Do roku 1989 nie wprowadzono już w zasadzie żadnych nowych klasycznych pożyczek publicznych na szerszą skalę.
Read more
