Jak podkreśliliśmy w p. 1. w ujęciu klasycznym pożyczka publiczna jest zwrotnym, umownym, dobrowolnym i odpłatnym dochodem państwa podczas gdy podatek jest świadczeniem bezzwrotnym, jednostronnym, przymusowym i nieod-płatnym. W tym sensie podatek jest kategorią zupełnie różną niż pożyczka publiczna, a nawet jej przeciwstawną.
Read more
W sferze kosztów osobowych podstawowe znaczenie mają koszty pracow-nicze. Niektóre kategorie pracowników mają wynagrodzenia ustalone urzędowo w drodze aktów ustawowych łub rozporządzeń wykonawczych Rady Ministrów lub Ministra Pracy i Spraw Socjalnych. Dotyczy to zwłaszcza sfery budżetowej {ustawa z dnia 10 grudnia 1993 r. o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej, Dz. U. Nr 129, poz. 598). W ustawie z dnia 26 stycznia 1984 r. określono zasady tworzenia zakładowych systemów wynagradzania (Dz. U. z 1990r. Nr 69, poz. 407zpótzm.).Obowiązują również inne akty prawne z dziedziny prawa pracy. Nas interesuje natomiast to, że wydatki osobowe ponoszone na wynagrodzenia i wydatki podobne są regulowane również instrumentami prawno-finansowymi. Ma to miejsce co najmniej dwojako. Po pierwsze, przepisy prawa finansowego wskazują, które wydatki osobowe są finansowane w ciężar kosztów, a które mogą być finansowane z zysku. Po drugie zaś, za pomocą obciążeń podatkowych regulowano wzrost wynagrodzeń niektórych podmiotów gospodarczych utrzymując równocześnie zasadę swobody ustalania wynagrodzeń i ich wzrostu. Ustawa z dnia 22 grudnia 1990 r. o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń (Dz.U. z 1991 r. Nr 1, poz. 1 z póź.zm.)obejmowała szeroki krąg podmiotów
Read more
Próbując zdefiniować pojęcie opłaty należy zgodzić się ze stanowiskiem jednego z nestorów polskiej nauki prawa finansowego – K. Ostrowskiego – iż: „Różnorodność świadczeń, które znalazły się pod wspólnym dachem tego pojęcia (tj. opłaty – dod. E.R.) utrudnia jego wyodrębnienie. Pojęcie opłaty, jako instytucji prawnofinansowej, jest jednym z najbardziej spornych na gruncie doktrynalnym i najbardziej zamazanych na gruncie rozwiązań normatywnych” (K. Ostrowski, Prawo finansowe. Zarys ogólny, Warszawa 1970, s. 171).
Read more
Regionalne izby obrachunkowe wyposażone zostały w liczne kompetencje pośrednie między nadzorem a kontrolą gospodarki finansowej gmin. Są to głównie uprawnienia do opiniowania aktów i czynności podejmowanych przez organy gminne. Chodzi tu o wyrażanie opinii izby w następujących sprawach z zakresu gospodarki finansowej:
-o możliwości spłaty kredytu przez gminę
Read more
Po zgromadzeniu dokumentacji czynności kontrolnych inspektor zapoznaje kontrolowanego z treścią dokumentów i ustaleniami kontroli. W terminie 3 dni kontrolowany ma prawo zażądać na piśmie: 1) uzupełnienia tej dokumentacji przez wskazanie czynności kontrolnych, które powinny być podjęte, 2) przeprowadzenia ponownej oceny zebranej dokumentacji z punktu widzenia możliwości weryfikacji ustaleń kontroli. Inspektor jest obowiązany rozpatrzyć zastrzeżenia i w terminie 3 dni zawiadomić kontrolowanego o sposobie ich załatwienia. Po rozpatrzeniu zastrzeżeń inspektor przedstawia kontrolowanemu na piśmie ostateczne ustalenia i wnioski z kontroli, zwane wynikami kontroli.
Read more
Obowiązek uiszczania opłaty skarbowej ciąży na osobach fizycznych, osobach prawnych i jednostkach organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, które dokonują czynności podlegające tej opłacie. Opłacie skarbowej podlegają wszystkie podmioty wykonujące czynności objęte obowiązkiem jej uiszczania, bez względu na ich strukturę organizacyjno-prawną. Nie są już stosowane występujące wcześniej ulgi i wyłączenia przewidziane dla tzw. jednostek gospodarki uspołecznionej.
Read more
Czasami prawo uzależnia ważność rozstrzygnięcia organu gminy od jego zatwierdzenia, uzgodnienia lub zaopiniowania. Nie są to środki tak ostrego wpływu na gminę, jak typowe instrumenty nadzoru, oznaczają jednak możliwość przynajmniej pośredniego oddziaływania z zewnątrz na organ podejmujący decyzję. Przykładowo: jeśli organ zewnętrzny wydaje opinię o zamiarze emisji przez gminę papierów wartościowych i podaje ją do publicznej wiadomości, może on w istotny sposób wpłynąć na powodzenie samej emisji.
Read more
Cło jest instrumentem pośredniego oddziaływania państwa na strukturę eksportu i importu. Jest to przy tym instrument szczególnie popularny na etapie przejściowym, pomiędzy gospodarką nakazową a gospodarką rynkową. Państwo posługujące się nakazami i zakazami w handlu zagranicznym używa bowiem ceł jako rozwiązań drugorzędnych w realizacji swojej polityki gospodarczej, podobnie zresztą jak państwa z rozwiniętą gospodarką rynkową, w których cła służą przede wszystkim dla ochrony własnej produkcji i równowagi rynkowej. Dlatego właśnie wiele krajów zachodnich stosuje cło jako formę ochrony i stymulacji własnej gospodarki.
Read more
W myśl ustawy o samorządzie terytorialnym z 8 marca 1990 r. całość działalności gmin podlega nadzorowi określonych organów państwa. Ten nadzór nad całością działalności gmin, w tym nad ich gospodarką finansową, nazywamy nadzorem ogólnym.
W określonych sytuacjach jednak, ze względu na szczególne organy nadzoru, jego specyficzny zakres lub stosowane środki, występuje nadzór szczególny. Z takim właśnie rodzajem nadzoru mamy do czynienia w odniesieniu do gospodarki budżetowej gmin. Niektórzy specjaliści, a za nimi ustawodawca, nazywają go ” nadzorem nad działalnością komunalną w zakresie spraw budżetowych” (zob. T. Dębowska-Romanowska, Prawne po jęcie nadzoru nad działalnością komunalną w zakresie spraw budżetowych,”Samorząd Terytorialny” 1991, nr 11-12). Oznacza to dualizm nadzoru w sprawach gospodarki finansowej gminy. Występuje tu bowiem nadzór ogólny, z którym będziemy mieli do czynienia przykładowo w związku z uchwaleniem przez gminę podatków lokalnych oraz nadzór szczególny nad działalnością komunalną w zakresie spraw budżetowych (np. przy uchwalaniu budżetu).
Read more
Na tle stosunków własnościowych istniejących w danym kraju w określonym czasie wyłania się podział podmiotów gospodarczych, na takie których fun-kcjonowanie oparte jest na własności publicznej (tzw. przedsiębiorstwa publiczne państwa lub samorządu terytorialnego) lub na własności społecznej (w gospodarce socjalistycznej jest ona
Read more
Po zgromadzeniu dokumentacji czynności kontrolnych inspektor zapoznaje kontrolowanego z treścią dokumentów i ustaleniami kontroli. W terminie 3 dni kontrolowany ma prawo zażądać na piśmie: 1) uzupełnienia tej dokumentacji przez wskazanie czynności kontrolnych, które powinny być podjęte, 2) przeprowadzenia ponownej oceny zebranej dokumentacji z punktu widzenia możliwości weryfikacji ustaleń kontroli. Inspektor jest obowiązany rozpatrzyć zastrzeżenia i w terminie 3 dni zawiadomić kontrolowanego o sposobie ich załatwienia. Po rozpatrzeniu zastrzeżeń inspektor przedstawia kontrolowanemu na piśmie ostateczne ustalenia i wnioski z kontroli, zwane wynikami kontroli.
Read more
Jeśli posiadacz obligacji nie zdecyduje się skorzystać z możliwości nabycia akcji, to po 30 listopada 1994 r. obligacje będą oprocentowane stałą, 3,5% stopą roczną, a ich wykup będzie następował drogą iosowania, odbywanego co pół roku. Każdorazowy wykup obejmujel/10 obligacji pozostających w obiegu po 30 listopada 1994 r.
Na podstawie art. 6 ust. 1 i 3 powoływanej wyżej ustawy o urzędzie Ministra Finansów oraz urzędach i izbach skarbowych oraz w oparciu o art. 40 ust. 2 ustawy Prawo budżetowe, Minister Finansów dokonał emisji bonów skarbowych, zarzą-dzeniem nr 60 z dnia 31 grudnia 1991 r. w sprawie emisji bonów skarbowych (Dz.Urz. Min. Fin. Nr 1, poz. 2 z 1992r.).
Read more
Pasywne (bierne) czynności bankowe polegają na gromadzeniu przez bank środków pieniężnych klientów. Gromadzenie to ma oczywiście charakter zwrotny. Cele tych operacji są dwustronne. Klient banku jest przede wszystkim zainteresowany wygodą i bezpieczeństwem dokonywania przyjmowania i dokonywania płatności pieniężnych za pomocą rachunku bankowego oraz w wybranej przez niego formie pieniężnej. Za udział banku w tych operacjach klient płaci bankowi wynagrodzenie (prowizję). Ponadto klient banku może być zainteresowany gromadzeniem oszczędności pieniężnych w banku lub dokonywania w nim lokat terminowych. Może to bowiem być dla niego łatwiejsza i bezpieczniejsza forma akumulacji wolnych środków pieniężnych niż formy inwestycji na rynku kapitałowym. Wiele zależy od warunków (oprocentowania i innych) oferowanych w tym względzie przez bank, a także od jego wiaiygodności na rynku.
Read more
Prawno-finansowe apsekty pasywnych czynności bankowych (prowadzenie rachunków bankowych i dokonywanie rozliczeń pieniężnych, przyjmowanie wkładów oszczędnościowych i lokat terminowych). Prawno-finansowe aspekty aktywnych czynności bankowych (udzielanie kredytów i pożyczek, emisja bankowych papierów wartościowych).
Katalog czynności bankowych ustalają przepisy prawa bankowego i statuty prawa bankowego. Czynności bankowe są realizowane na rzecz klientów banku na podstawie odpowiednich umów zawieranych z bankiem. Część tych umów ma charakter nazwany, są one normatywnie określone przepisami prawa cywilnego. Część zaś ma charakter nie nazwany i jest określona przepisami prawa bankowego.
Read more
